Zelf een mast maken
Een goede mast is belangrijk om je Vrijheid goed laten varen. Met een te slappe mast zal je niet de spanning op je verstaging kunnen houden. Hierdoor zal je voorlijk van de genua door gaan hangen en kan het achterlijk gaan scheppen. Ook zal door de mast buiging het lastig zijn het achterlijk van het grootzeil strak en dicht genoeg te houden. Vooral met meer wind zal je dit kunnen merken. Door de modernere zeil materialen wordt tegenwoordig met dikkere en stijvere masten gevaren dan vroeger. Vaar je nog met een oude en naar je gevoel te slappe mast, dan zou je die zelf relatief goedkoop zelf kunnen vervangen. Ik zal proberen uit de doeken te doen hoe. Ik ga uit van een behoorlijk dikke ronde mast zonder rail voor de gaffel. Je kunt hierop natuurlijk binnen de voorschriften variëren.
Wat heb je nodig:
- Kopie klassen voorschriften en meetformulier!
- Hout (ten minste 6 stuks 5000 x 90 x 15 mm uitgaande van 6 delen)
- Lijm (voor ca. 2,5 m²!)
- Lak
Gereedschap
- Lijntje
- Lijmtangen (heel veel!)
- Schaaf
- Zaag
- Schuurmachine
- Boormachine
- Hulp voor het lijmen
Allereerst moet er natuurlijk hout komen. ; je zou kunnen zoeken naar de meest ideale houtsoort qua sterkte, gewicht en stijfheid; maar dat is een hele toer en de meningen zijn verdeeld wat “ideaal” is. In onze klasse worden onder andere spruce, vuren, oregon, douglas, grenen en essen gebruikt.
Ik heb zelf voor vuren gekozen omdat dit goedkoop bij een bouwmarkt te verkrijgen is en relatief goede eigenschappen heeft voor zijn gewicht. Gemakkelijk is dit niet omdat de kwaliteit vaak erg slecht is; lelijk krom met veel hars en knoesten. Grote kans dus dat je naar verschillende leveranciers moet alvorens je genoeg goed hout gevonden hebt. Ook zijn de planken die je kunt kopen soms niet van de goede afmetingen en te kort. Deze zullen dus aan elkaar moeten worden gelast en naar de gewenste afmetingen worden gezaagd en geschaafd. Dit laatste kan de lokale timmerman vaak goedkoop voor je doen. Koop je een ander houtsoort bij de betere houthandel dan kun je dit hier vaak meteen goed laten zagen en schaven.
Als je meerdere delen op lengte moet lassen dan is het zaak de lassen goed schuin te maken voor voldoende lijm oppervlak. Zelf heb ik ca. 1:10 gekozen. Om de planken schuin te schaven leg je ze het gemakkelijkst op elkaar en teken je dan één rechte lijn af zodat alle planken dezelfde schuinte hebben en goed gelijmd kunnen worden. Let goed op dat de gelijmde delen recht gelijmd worden. Als je de afgeschuinde delen op elkaar wilt lijmen hebben die zeker met de lijm er tussen de neiging van elkaar af te willen glijden als je de lijmtangen aandraait. Het is dus zaak de planken in de lengterichting goed te fixeren.
Voor het lijmen kan naar keuze bijvoorbeeld epoxy, PU (bruislijm) of resorcinol lijm worden gebruikt. Volg wel goed de gebruiksinstructies; de mast wordt zwaar belast en het is essentieel een goede lijmverbinding tot stand te brengen. Een voordeel van epoxy is dat dit minder persdruk (lijmtangen) nodig heeft om goed te lijmen. Er zijn bovendien hele mooie thixotrope (dikkere) soorten verkrijgbaar.
Voordat je de delen op elkaar gaat lijmen moet je eerst kijken hoe je dat wilt gaan doen. Knoesten in verschillende planken bij elkaar op de zelfde hoogte is geen goed idee; dit zal een zwakke plek zijn waar de mast zou kunnen breken. Ook is het beter de “ringen” van het hout om en om tegen elkaar in te lijmen. Als je hebt bepaald hoe de planken gelijmd moeten worden dan moet je nog een vlakke ondergrond vinden om te zorgen dat de mast ook echt recht is. Pas op; niet elke vloer is recht! Dit kun je eenvoudig met een stukje vlieger draad testen. Dit span je over bijvoorbeeld de vloer met een vulstukje van 10 mm onder de einden. Is de ruimte tussen het lijntje en de vloer dan overal 10 mm dan is de vloer recht.
Tijdens het lijmen wil je ook kunnen zien of de mast recht is. Dit kan met het zelfde lijntje worden gedaan door dit recht boven een lijmnaad te spannen en er langs te kijken. Probeer alles dan eerst een keer uit zonder lijm; dan gaat het daarna met lijm zeker goed. Let ook goed op dat de planken tijdens het lijmen samen een mooie haakse balk vormen en de randen zo gelijk mogelijk liggen. Het is het handigst hier een paar handen extra voor te hebben zeker als de lijm wat sneller droogt.
Om beschadigingen van het hout te voorkomen en om de lijm-druk beter te verdelen is het beter houtjes tussen de mastdelen en de lijmtang te doen. Doe hier een stuk plastic dozentape of huishoudfolie omheen om te voorkomen dat eventueel geknoeide lijm de houtjes aan de mast vastplakt. Hier heb je er dus heel veel van nodig.
Is de mast eenmaal verlijmd dan moet de hier een rechte en haakse balk uit geschaafd worden met de verjonging er al in naar mastvoet en- top. Onderin wordt de mast vierkant 75 mm en in de top ongeveer rond 65 mm. De klauw van de gaffel bevindt zich op ongeveer 1350 mm onder de top en alleen de bovenste meter is vaak verjongd. Ook onderin houdt de mast vaak lang de volle dikte. Het middelste deel is vaak evenwijdig rond 88 mm; dit is het maximum voor een ronde mast op 1200 mm boven de mastbout. Het is wel even oppassen dat je nu al een goede referentie hebt waar deze lente maten zich bevinden want de mast heeft nu nog over-lengte. Zelf heb ik hiervoor de mast-bout al afgetekend en gecenterd want alle maten zijn hier aan gerelateerd en dit deel wordt niet meer geschaafd waardoor mijn referentie punt blijft staan.
Is de mast mooi haaks vierkant en op de gewenste manier verjongd dan moet afgetekend worden tot in hoeverre de hoeken er afgeschaafd moeten worden om tot een achthoekige mast te komen. Zie de Tabel onder dit verhaal voor de betreffende maten. Kijk bij het acht- en 16-kant schaven regelmatig langs de mast om te controleren of de hoeken van de vlakken mooi stroken.
Is de mast achtkant dan kun je aftekenen wat er bij de hoeken weg geschaafd moet worden om de mast 16 kant te maken en kun je ook deze delen wegschaven. Is de mast eenmaal 16 kant dan is het nog maar een heel klein stukje schaven en schuren naar rond, dit kun je op het gevoel schaven en schuren.
Bij de gaffel mag een glas-mat aangebracht worden met epoxy ter bescherming maar deze mag reglementair niet rondom! Laat dus aan de voorkant van de mast een centimeter of wat zonder glas-mat; hier komt de klauw toch niet. Zelf heb ik 160 gram/M^2 gebruikt en dit voldoet prima.
Dit gaat het gemakkelijkst als je de epoxy ter plaatse op de mast smeert en daar met de hand (deugdelijke handschoenen en andere beschermingsmiddelen, zie de waarschuwing in deze Plané!!) de glas-mat in drapeert. Zodra de epoxy goed begint te gellen kun je een tweede laag epoxy aanbrengen zodat je later niet zo snel in de mat schuurt.
Hierna is het een kwestie van de mast op lengte maken, mastbout gat boren, aflakken en beslag monteren.
Veel succes, Anne Halma, V 419
Toelichting voor het rondmaken en verjongen van de mast
Toelichting bij de tabel:
De eerste kolom geeft de diameter aan. Voor de diameter ter plaatse kun je nu in kolom –A- het deel vinden wat weg geschaafd gaat worden. In Kolom –B- Vindt je ter controle de lengte van de acht zijden die je dan overhoudt.
De volgende kolommen zijn van toepassing om naar 16 kant te schaven. In Kolom –C- vindt je weer de lengte van de weg te schaven zijde en in kolom –E- de lengte van de 16 kanten ter controle. In kolom –D- vindt je de te schaven diepte. Zoals je ziet is dit al niet heel veel meer pas dus op dat je niet te veel afschaaft!
Zie ook de schets voor de betreffende maten.
| Dia | A | B | C | D | E | |
| 60 | 17,6 | 24,9 | 6,5 | 2,5 | 11,9 | |
| 61 | 17,9 | 25,3 | 6,6 | 2,5 | 12,1 | |
| 62 | 18,2 | 25,7 | 6,7 | 2,6 | 12,3 | |
| 63 | 18,5 | 26,1 | 6,8 | 2,6 | 12,5 | |
| 64 | 18,7 | 26,5 | 6,9 | 2,6 | 12,7 | |
| 65 | 19,0 | 26,9 | 7,0 | 2,7 | 12,9 | |
| 66 | 19,3 | 27,3 | 7,1 | 2,7 | 13,1 | |
| 67 | 19,6 | 27,8 | 7,2 | 2,8 | 13,3 | |
| 68 | 19,9 | 28,2 | 7,3 | 2,8 | 13,5 | |
| 69 | 20,2 | 28,6 | 7,4 | 2,8 | 13,7 | |
| 70 | 20,5 | 29,0 | 7,5 | 2,9 | 13,9 | |
| 71 | 20,8 | 29,4 | 7,6 | 2,9 | 14,1 | |
| 72 | 21,1 | 29,8 | 7,8 | 3,0 | 14,3 | |
| 73 | 21,4 | 30,2 | 7,9 | 3,0 | 14,5 | |
| 74 | 21,7 | 30,7 | 8,0 | 3,0 | 14,7 | |
| 75 | 22,0 | 31,1 | 8,1 | 3,1 | 14,9 | |
| 76 | 22,3 | 31,5 | 8,2 | 3,1 | 15,1 | |
| 77 | 22,6 | 31,9 | 8,3 | 3,2 | 15,3 | |
| 78 | 22,8 | 32,3 | 8,4 | 3,2 | 15,5 | |
| 79 | 23,1 | 32,7 | 8,5 | 3,3 | 15,7 | |
| 80 | 23,4 | 33,1 | 8,6 | 3,3 | 15,9 | |
| 81 | 23,7 | 33,6 | 8,7 | 3,3 | 16,1 | |
| 82 | 24,0 | 34,0 | 8,8 | 3,4 | 16,3 | |
| 83 | 24,3 | 34,4 | 8,9 | 3,4 | 16,5 | |
| 84 | 24,6 | 34,8 | 9,0 | 3,5 | 16,7 | |
| 85 | 24,9 | 35,2 | 9,2 | 3,5 | 16,9 | |
| 86 | 25,2 | 35,6 | 9,3 | 3,5 | 17,1 | |
| 87 | 25,5 | 36,0 | 9,4 | 3,6 | 17,3 | |
| 88 | 25,8 | 36,4 | 9,5 | 3,6 | 17,5 | |
| 89 | 26,1 | 36,9 | 9,6 | 3,7 | 17,7 | |
| 90 | 26,4 | 37,3 | 9,7 | 3,7 | 17,9 | |
| 91 | 26,7 | 37,7 | 9,8 | 3,7 | 18,1 | |
| 92 | 26,9 | 38,1 | 9,9 | 3,8 | 18,3 | |
| 93 | 27,2 | 38,5 | 10,0 | 3,8 | 18,5 | |
| 94 | 27,5 | 38,9 | 10,1 | 3,9 | 18,7 | |
| 95 | 27,8 | 39,3 | 10,2 | 3,9 | 18,9 | |
| 96 | 28,1 | 39,8 | 10,3 | 4,0 | 19,1 | |
| 97 | 28,4 | 40,2 | 10,4 | 4,0 | 19,3 | |
| 98 | 28,7 | 40,6 | 10,6 | 4,0 | 19,5 | |
| 99 | 29,0 | 41,0 | 10,7 | 4,1 | 19,7 | |
| 100 | 29,3 | 41,4 | 10,8 | 4,1 | 19,9 |
Een spinnakerboom kun je eenvoudig zelf maken. Het belangrijkste is dat de boom niet te zwaar en voldoende stijf is. Dit kan bereikt worden door van vurenhout een boom te lamineren. Bijvoorbeeld door 7 lagen van elk 7 mm dik (totaal 35 mm), op een vlakke ondergrond, elkaar te lijmen.
Onderlijkstrekker/ Schoothoek beslag
Aan de leuver of de schoothoek kan nu een lijntje worden bevestigd dat over de twee schijfjes en daarna langs de onderzijde van de giek loopt. Hier kun je dan met bijvoorbeeld een 4:1 talie het onderlijk mee trimmen. Ik heb deze talie aan het halstalie oog op mijn giekbeslag bevestigd en de klem op een beugel aan de onderkant van de giek gemonteerd. Dan kun je er van alle kanten altijd goed bij. Door achter de klem ongeveer ter hoogte van het aangrijpingspunt van de neerhaler nog een katrolletje op een beugel te plaatsen kun je bovendien de onderlijkstrekker altijd door de klem aantrekken.
